Triode Dick's Page
Mededelingenbord
Recente berichten en wetenswaardigheden
Update: 15-11-2006

Om snel in te kunnen spelen op dingen die voor de lezers interessant kunnen zijn, heb ik deze bladzij gemaakt. Inbreng van lezers wordt natuurlijk op prijs gesteld.... Vind ik het goed genoeg, plaats ik het. Haha,... wie is hier de eindredacteur?... Dus kom maar op. Als het maar in het belang is van ons hobbyisten.

 

Hoe sluit ik een Single ended uitgangstrafo goed aan?

Ik heb me de laatste maanden, samen met Wil Blaauw van AE-Europe, diep in de ontwikkeling van een nieuwe single ended trafo ondergedompeld. Wil had een aantal nieuwe ideeen en leverde onvermoeibaar de ene na de andere gewijzigde versie af, soms met maar geringe veranderingen in het wikkelschema van een op dat moment al zo mooie UGT. Maar om te weten waar de echte grenzen liggen is er maar één werkwijze, gewoon doen. Vele tientallen metingen, ook aan andere bestaande trafo's, met fameuze namen en reputaties, hebben uiteindelijk geleid naar een trafo met de laagste vervorming bij een zo breed mogelijk frequentiebereik. De Achilleshiel bij een Single ended uitgangstransformator ligt niet in het hoogbereik, maar in de onderste regionen. Er blijken maar weinig trafo's te zijn die 20 Hz nog op vol vermogen geven. Je mag blij zijn dat de helft gehaald wordt. Maar ga je uitsluitend uit van de laagste frequenties, dan is er gerede kans dat je hoog er aan gaat. De opdracht is dus duidelijk: ik wil beide, én een perfecte laagweergave én een ruime bandbreedte in het hoog. Een single ended versterker kan écht wel een uitstekende laagweergave geven. En dat is uiteindelijk gelukt.

De reden voor dit alles is de nieuwe Ceasar II versterker, die iets speciaals moet worden. Dat was de echte aanleiding om een compleet nieuwe uitgangstransformatoren te gaan ontwikkelen. Tijdens die metingen viel op dat de primaire aansluitrichting van meer invloed is dan ik tot nu toe dacht. Goed aansluiten verhoogt de prestaties zo veel dat het doodzonde is als een UGT verkeerd is bedraad. Het grootste verschil heb ik gevonden in een Tango Permaloy trafo. Bij de juiste bedrading ligt -3 dB op ongeveer 60 kHz en is de traforesonantiepiek mooi laag. Omdraaien van de primaire aansluitingen laat de bandbreedte inklappen en ik zie met pijn en moeite 22 kHz/ -3 dB op het meetplaatje met een flink oplopende resonantiepiek. Geen enkel punt bij deze mooie uitgangstransformator want Tango geeft duidelijk aan welke aansluiting de voedingspanning moet en waar de anode.

Maar hoe zit dat bij een AE-Europe uitgangstrafo?...

Maar er lijkt enig verwarring te zijn over de juiste wijze van het aansluiten van een AE-Europe Single ended uitgangstransformator zoals bijvoorbeeld in een Goliath, Attilla, Little C of de nieuwe Ceasar II versterkers. In onderstaand plaatje zie je de enige juiste manier.

Met name de '0' en Va van de primaire wikkelingen zijn, en niet geheel onbegrijpelijk, niet duidelijke vermeldingen. Het is niet zo dat er iets stuk gaat als de primaire aansluitingen verwisselt worden, het gaat om de beste prestaties. Ik heb dit punt bij AE aangekaart en toekomstige trafo's krijgen een duidelijker bijschrift voor de voeding en anode aansluitingen. Maar heb je een Single ended versterker met een uitgangstrafo van AE? Kijk dan even hoe de aansluitingen zijn gesoldeerd. Wie weet ligt een mooie upgrade maar twee soldeerverbindingen ver weg...

 

Wat meetplaatjes...

Hieronder zijn de metingen van vier verschillende uitgangstransformatoren te zien, rood is de juiste aansluiting, de blauwe lijn geeft de curve als de aansluitdraden omgedraaid zijn. In het laatste geval is bij alle vier trafo's te zien dat de frequentierespons vroeger af begint te vallen en de resonantiepiek hoger wordt. De ene trafo reageert heftiger dan de andere. De afbeeldingen spreken eigenlijk voor zichzelf. Vraag je je af of het ook daadwerkelijk hoorbaar zal zijn? Bedenk dan dat goed aansluiten niets meer kost...

 

AE amorfe UGT met een RA van 3K van een vorige generatie.

 

Deze Tango NY-15-3.5S Permaloy UGT geeft heel duidelijk een slechter resultaat bij verkeerd om aansluiten van de primaire kant.

 

Tango XE-60-5, bandkern UGT, minder dramatisch dan zijn permaloy broer....

 

AE-Europe, prototype amorfe UGT voor de Ceasar II versterker. Bij verkeerd aansluiten slingert de resonantiepiek 6 dB hoger op en neemt de bandbreedte met ongeveer 12 kHz af.

 

De Push Pull UGT

Om het verhaal compleet te maken ook nog even een plaatje van de Push Pull UGT zoals in de Bill en Annastasia versterkers gebruikt wordt. Dan zie je dat er met een PP UGT geen andere keus is dan de Va aansluitingen ook werkelijk aan de anodes van de eindbuizen te solderen.