Triode Dick's Page
Versterkers
Bouw ze zelf!

 

Alle versterkers die op deze site worden beschreven, zijn allemaal door mijzelf gebouwd. Ze spelen nog of hebben bij mij thuis gespeeld. En doen in het laatste geval hun goede werk nog bij familie, vrienden of kennissen. De vele jaren dat ik versterkers bouw hebben mij geleerd dat een goed geconstrueerde buizenbak eigelijk zelden tot nooit kapot gaat. Ook de buizen gaan veel langer mee dan sommige onkundige verkopers of recensent ons vaak wil doen geloven. In de Nederlandse audiopers is een grondige kennis over buizentechniek toch een zeldzaamheid. Gezien de onzin verhalen die er regelmatig gebracht worden. Meestal wordt door hun gebrekkige kennis een foldertje vol standaard clichés van de importeur/fabrikant klakkeloos geciteerd.

Dat een buizenbak een ontiegelijk degelijk stuk techniek kan zijn bewijzen de vele gitaar en andere muziekinstrument versterkers. Die worden dag in dag uit misbruikt. Maar ik ken geen gitarist die niet met een Marchall, Fender, Kitty Hawk, Mesa Boogie buizentop of combi o.i.d. zijn snaarinstrument versterkt. Ook daar zijn er geen alternatieven. Zelfs met alles op 11 geeft de versterker geen krimp. En geloof me, de buizen staan daar in tegenstelling tot mijn huiskamerversterkers, ook nog vaak op het randje ingesteld.

Veiligheid voor alles...

Als je aan een buizenversterker begint, bedenk dan vooral dat je met hoge spanningen werkt. Gevaarlijk hoge spanningen. Ben je onzeker in het schema's lezen en in het hanteren van de soldeerbout, vraag een vriend of kennis met meer vaardigheid te assisteren. Onderschat het bouwen niet. Het is een mooie bezigheid, maar stel veilig werken altijd voorop.

Het begin...

Ik probeer simpel en duidelijk te verhalen hoe je een mooie buizenbak kan bouwen. Begrijp je er dan nog geen jota van? Koop dan een uitgeplozen bouwkit of ga voor een kant en klare buizenbak. Er is wel een enige basiskennis nodig ( de Wet van Ohm!) om een bouwproject tot een bevredigend eind te brengen. Zorg ook in ieder geval ook voor een multimeter in je huis. Je zult minimaal de spanningen in de schakelingen moeten kunnen meten. Als je, zoals ik vaak, met een nieuwe versterker begint, ga je eerst eens kijken wat de bedoelingen achter het nieuwe bouwwerk zijn. Wat voor een versterker, waar en in wat voor systeem komt 'ie, geïntegreerde versterker, monoblokken, wat voor componenten, uitgangstrafo's? Wordt het een compromisloze versterker, of een gewoon lekkere bak voor een betaalbaar bedrag te bouwen? Is er een buis of trafotype waar je de versterker omheen ontwerpt? Dan wordt de kast bedacht. De indeling. En de verschillende versterkertrapjes opgebouwd. Het vele veranderen, meten en instellen begint. Alle buizen moeten optimaal werken. Dat vergt veel meetapparaten. Verschillende analoge en digitale scoops, signaalgenerators en meerdere multimeters. Ook een spectrumanalyzer is een waardevolle aanwinst. Daarna het luisteren, tweaken op klank enz.

"ARGGGG,…heb ik dat ook allemaal nodig als ik een versterker ga bouwen?" Ja en nee. Als je zelf een schakeling wilt ontwerpen: ja. Zonder fatsoenlijk meetgereedschap is dan net zo iets als zonder kompas op zee varen. Alleen een gelukstreffer zal tot een echt goed geluid leiden. Als je een project van deze site zo goed mogelijk nabouwt met alle componentwaardes zoals aangegeven, dan is het antwoord: nee. Want het (voor mij leuke) voorwerk heb ik dan al gedaan. Een multimeter is dan al voldoende. Wil je echter meer versterkers gaan bouwen in de toekomst, denk ook eens aan een oscilloscoop met een toonfiets. Maar ga je veranderingen aan mijn projecten doen, andere componenten, buisjes. Dan hoeft dat ook geen probleem te zijn. Maar dan moet je eigelijk wel van begin af aan weer gaan instellen, meten, aanpassen enz. Erg leuke bezigheid, kan ik je vertellen. Dat het dan echter geen versterkerontwerp van mij meer, begrijp je wel. Wat niet wil zeggen dat ik niet wil helpen als er dan problemen ontstaan! Mail gewoon dus.

To tweak or not to tweak....

Het mooie van het zelfbouwen is dat je de versterker helemaal op klank tweakt op je eigen situatie. Geen enkele woon of luisterkamer is immers hetzelfde. Fabrieksapparaten zijn op een gemiddelde klank getuned. Confectie dus. Kan ook niet anders, de ontwerper weet niet waar het apparaat terecht zal komen. Zelfbouw is maatwerk. Een fabrikant moet bovendien zijn versterkers uitrusten met goed verkrijgbare onderdelen. Hij moet in grote oplages versterkers kunnen bouwen. De zelfbouwer kan een paar mooie componenten op de kop tikken, een paar zeldzame buisjes, een partijtje olie condensatoren… Precies zoals je het zelf graag horen wilt.
Dat is voor een grotere productie bijna niet haalbaar. Voor luidsprekers geldt precies hetzelfde overigens.

Audio is in mijn ogen ook wat anders dan een stel dure apparaten aan elkaar knopen met over de top geprijsde bekabeling en dan maar direct topkwaliteit ervan te verwachten. Als je, als ik, wel eens audiobeursen bezoekt ken je het wel: in veel luisterkamers is het resultaat om te huilen. Meestal springen er een paar bovenuit, maar het grootste deel is niet geweldig tot nog minder. Met zelfbouwen kun je de installatie wel afstemmen op je eigen voorkeur. De voordelen dringen tot meer en meer liefhebbers door.
En ga je dan ook nog zelfbouwen met buizen, dan is een plek op de eerste rang binnen bereik. Het financiële voordeel dat je ermee wint is ook enorm. Je kan zelf een topbuizenversterker bouwen voor de prijs van een mediocre kant en klaar fabrieksversterker.

Voor mij geldt het al jaren…. No more Transissssssssstors……

Nou, handen uit de mouwen lui! Genoeg peptalk... Aan het werk!

Dick

 

*